Ca trù và những trăn trở

Thực tế khảo sát cho thấy, không nhiều khách du lịch khi đến Hà Nội biết đến ca trù, có ba lý do chính: trong chương trình tour của các công ty lữ hành bán cho khách hầu như không đề cập đến chương trình đi xem, nghe ca trù vào buổi tối; trước khi tới Hà Nội du khách thường chỉ biết đến múa rối nước; công tác quảng bá di sản ca trù còn nhiều hạn chế.

Với mong muốn đưa ca trù đến gần hơn với người nghe, một số nhóm nghệ nhân đã thành lập nên những câu lạc bộ (CLB, GP) ca trù và sau khoảng 5 năm duy trì hoạt động, ca trù đã dần được định hình trong trí nhớ của khách du lịch quốc tế khi tham quan khu phố cổ. Sau giai đoạn đầu khó khăn, tìm tòi hướng đi, đến nay nhiều công ty lữ hành đã chấp nhận đưa ca trù vào trong chương trình tour phố cổ để bán cho du khách, chủ yếu là khách quốc tế. Khách quốc tế đi nghe ca trù buổi tối thường chọn tối thứ hai hoặc thứ ba trong hành trình tour vì tối thứ nhất khách thường đi xem múa rối nước. Tuy vậy, mỗi buổi biểu diễn (khoảng 60 phút) thường chỉ có trung bình 10 khách. Không ít buổi chỉ có 1 - 2 khách nhưng các CLB vẫn  phục vụ để duy trì nền nếp hoạt động.

Có một câu hỏi đặt ra: “Phải chăng, ca trù phố cổ chỉ dành cho khách quốc tế?”. Theo khảo sát điều tra của tác giả, cứ 300 khách mua vé nghe ca trù (10USD/1 vé hoặc 200.000VNĐ) chỉ có khoảng 5 - 6 khách là người Việt Nam. Trong 5-6 khách đó, chủ yếu là khách từ miền Nam, miền Trung ra thăm Hà Nội tò mò vào nghe. Ca trù là nghệ thuật truyền thống, là niềm tự hào của dân tộc, là di sản thế giới được tôn vinh, nhưng hoạt động biểu diễn ở CLB ca trù Hà Nội, GP ca trù Thăng Long hầu hết chỉ dành cho khách nước ngoài. Rõ ràng, nghệ thuật truyền thống đang dần mất đi chỗ đứng trong tâm trí người Việt, đặc biệt thế hệ trẻ.

Không ít du khách nước ngoài tỏ vẻ ngạc nhiên vì các buổi diễn không có bóng dáng người bản xứ. Các CLB, GP đều đã có chính sách giảm giá hoặc miễn phí cho sinh viên, học sinh, nhưng vẫn không thu hút được đối tượng khách này. Theo đánh giá của du khách quốc tế qua trang Tripadvisor.com, CLB ca trù Hà Nội đứng số 1 trong nhiều tháng năm 2014, trong đó 60% rất hài lòng khi nghe ca trù, 40% hài lòng. “Thật xúc động trước sự bảo tồn văn hóa dân tộc của nước bạn”- John Watt, Mỹ. “Màn trình diễn xuất sắc nhất! Âm nhạc tuyệt vời nhất! Những nghệ sỹ tài năng nhất”- Sudarat, Thailand. “Giàu truyền thống. Giai điệu tuyệt đẹp” - Kazuja Ogiwara, Nhật Bản… Chỉ cần đọc những dòng nhận xét trên đây của du khách nước ngoài cũng có thể cảm nhận được ca trù của chúng ta hấp dẫn với họ như thế nào, nhưng cũng thật chạnh lòng khi mà ngay tại Hà Nội, mảnh đất văn hóa nghìn năm, khán giả thờ ơ với ca trù.

Theo Sở Du Lịch Hà Nội, ngày 28/08/2017