GlobalGAP - Hộ chiếu để nông phẩm Việt tiếp cận thị trường EU

Ngành sản xuất nông sản, thực phẩm đang trải qua giai đoạn chuyển đổi ấn tượng, đưa Việt Nam trở thành nhà cung cấp nông sản, thực phẩm quan trọng cho thị trường thế giới.

Năm 2021 là dấu mốc quan trọng khi các loại trái cây như vải, nhãn của Việt Nam được xuất khẩu trực tiếp sang thị trường nước ngoài.

Thông tin này được ông Lê Hoàng Tài, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) nhấn mạnh tại Phiên tư vấn “GlobalGAP - Hộ chiếu tiếp cận thị trường nông phẩm EU” do Cục Xúc tiến thương mại phối hợp với Thương vụ Việt Nam tại Vương quốc Anh tổ chức theo hình thức trực tuyến.

EU hiện là thị trường xuất khẩu nông sản lớn thứ 3 của Việt Nam với giá trị khoảng 5,5 tỷ USD/năm. Mặc dù đã đạt thành công nhất định song việc gia tăng kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang thị trường này còn nhiều khó khăn. Một trong những nguyên do chính là việc phát triển vùng trồng đạt chuẩn Global GAP còn chậm, do đó thiếu nguyên liệu đủ tiêu chuẩn cho xuất khẩu.

Theo ông Lê Hoàng Tài, tuy được ví như hộ chiếu cho nông phẩm (sản phẩm nông nghiệp) của Việt Nam xuất khẩu sang thị trường EU nhưng nếu chỉ coi GlobalGAP (bộ các tiêu chuẩn quốc tế chứng nhận việc thực hành sản xuất nông nghiệp tốt) như một tờ giấy chứng nhận mà không đi kèm thực hành nông nghiệp tốt thì nông phẩm Việt Nam không thể có chỗ đứng bền vững tại thị trường tiềm năng này.

Với kinh nghiệm hơn 20 năm hoạt động trong lĩnh vực hỗ trợ thương mại tại thị trường EU, ông Nguyễn Cảnh Cường - Tham tán thương mại Việt Nam tại Vương quốc Anh nhận định, một trong những điều kiện tiên quyết để nông phẩm Việt Nam thâm nhập thị trường EU là đáp ứng tiêu chuẩn Global GAP.

Ông Nguyễn Cảnh Cường nhấn mạnh, đối tác EU có tổ chức nghiên cứu, thống kê về sản xuất nông nghiệp của Việt Nam và mong muốn thiết lập quan hệ hợp tác lâu dài, bền vững do vậy rất quan tâm và yêu cầu cao với quy trình sản xuất nông phẩm của Việt Nam.

“Có một thực tiễn, doanh nghiệp Việt Nam khi không đủ số lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn, sẵn sàng thu gom hàng hoá từ nhà sản xuất khác để đáp ứng đủ đơn hàng. Điều này gây e ngại và khiến nhà nhập khẩu muốn phối hợp kiểm soát chất lượng đơn hàng”, ông Nguyễn Cảnh Cường chia sẻ.

Trên thực tế, Global GAP đã trở thành tiêu chuẩn nhập khẩu rất phổ biến tại các thị trường cao cấp như EU. Tuy nhiên tại Việt Nam, nhận thức của doanh nghiệp về tiêu chuẩn này chưa thực sự đúng với bản chất.

Nhiều doanh nghiệp vẫn coi Global GAP chỉ là một tờ giấy chứng nhận cần thiết để đưa cho nhà nhập khẩu và bán được hàng. Quan niệm này chưa chính xác và nếu có được chứng nhận Global GAP thì không có ý nghĩa, bởi Global GAP là một quy trình sản xuất, thực hành nông nghiệp tốt, duy trì các quy trình sản xuất này giúp doanh nghiệp đảm bảo sản phẩm không có dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép.

Chỉ ra nguyên nhân gặp khó trong việc xây dựng và đạt tiêu chuẩn Global GAP của các doanh nghiệp Việt, TS. Hán Quang Hạnh - Đại học Glasgow, Vương quốc Anh cho rằng, đó là do việc quy hoạch xây dựng trang trại chưa hợp lý; đa số chưa lập kế hoạch, quy trình sản xuất, thu hoạch, sơ chế, bảo quản…

Đặc biệt, các doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức tới việc ghi chép, theo dõi quá trình sản xuất; chưa quan tâm đúng mức tới phúc lợi của người lao động, vấn đề chất thải và ô nhiễm môi trường; chưa thường xuyên đánh giá và cải tiến quy trình sản xuất; công nhân chưa được tập huấn đầy đủ, chưa thực hiện theo đúng quy trình sản xuất đã đặt ra.

Về giải pháp khắc phục, theo TS. Hán Quang Hạnh, doanh nghiệp cần tìm hiểu và tuân thủ các điểm kiểm soát theo tiêu chuẩn Global GAP; tự đánh giá nội bộ và tự cải tiến; có thể thuê chuyên gia tư vấn.

Với trở ngại hầu hết quy mô trang trại nhỏ gây tốn kém khi đánh giá và thực hành tiêu chuẩn Global GAP, các chuyên gia cho rằng, phương án liên kết các doanh nghiệp thành một hợp tác xã có quy mô lớn, có hệ thống quản lý là phù hợp.

Khi đó, chuyên gia tiến hành đánh giá các tiêu chuẩn Global GAP sẽ đỡ tốn kém chi phí, đồng thời đảm bảo đủ sản lượng cho đơn hàng xuất khẩu lớn. Ngoài ra, các trang trại phải có thời gian thành lập tối thiểu 3 tháng trước khi tiến hành đánh giá. Thời điểm đánh giá xắp sếp càng gần ngày thu hoạch càng tốt.

“Nông nghiệp Việt Nam đã được thế giới thừa nhận là kỳ tích của châu Á khi từ một nước đói nghèo vươn lên thành quốc gia xuất khẩu nông sản lớn. Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi, người nông dân giàu kinh nghiệm và rất giỏi.

Vấn đề của nông nghiệp Việt Nam hiện nay là chuyển từ giai đoạn sản xuất theo tiêu chuẩn thông thường, tiêu chuẩn của thị trường trung bình sang giai đoạn sản xuất cho thị trường cao cấp để đạt giá trị gia tăng lớn hơn, phát triển bền vững hơn”, ông Nguyễn Cảnh Cường nhấn mạnh.

(Theo Hạ An, Tạp chí Công Thương, ngày 20/11/2021)